Yeni Başlayanlar İçin Kripto Rehberi 2: Nasıl Çalışır, Nasıl Alınır?
Çoğu kripto para birimi (belirli birkaçı dışında) bir blok zinciri üzerine işlenerek çalışır. Esasen, bir blok zinciri, ağ işlemlerini doğrulamak için bilgi işlem gücünü bir araya toplayan, dünya çapındaki birçok bilgisayardan oluşan bir ağıdır.
Herhangi bir varlığın ilgili maksimum arzından daha fazlasını dolaşıma sokmak için madencilik gereklidir. Madencilik sürecinin bir parçası olarak, bulmacayı ilk çözen, ağ işlevine yardımcı olduğu için bir ödül alır. Blok zincir, tek bir kırılma noktası olan merkezi sistemlere göre önemli güvenlik avantajları sağlayarak varlıkların merkezden uzaklaştırılmasına yardımcı olur.
Blok zincirleri genel olarak emek ispatı (proof-of-work, kısaca PoW) veya hisse ispatı (proof-of-stake, kısaca PoS) mutabakat algoritmaları aracılığıyla çalışır. PoW, genellikle süreç için bilgisayarlarını kullandırtan madencilere bağlı olarak çalışır. PoS ise stake ile çalışır. Stake sisteminde, belirli cüzdanlarda varlıkları belirli sürelerde tutarak ağın çalışmasına yardımcı olunulur ve bunun için ödüller dağıtılır. Çok sayıda PoS varlığı, genellikle belirli bir minimum sayıda coin(kripto para birimi) gerektiren daha karmaşık bir staking süreci olan masternode’lara da olanak sağlar.
Kaç çeşit kripto para birimi vardır?
Kripto para sektörü Bitcoin ile başlamış olsa da sektör o zamandan bu yana sayısız başka varlığa, projeye, şirkete ve konsepte dönüştü. Yıllar geçtikçe birçok kategori ortaya çıktı.
Bitcoin, orijinal whitepaper’ında belirtildiği gibi, bir para birimi olarak piyasaya sürüldü. Ancak zamanla daha çok, altın gibi, bir yatırım aracı rolü üstlendi.
Diğer kripto paralar, kendilerini blok zincir teknolojisine dayalı hızlı ödemeler ve transferler yapabilen işlem varlıkları olarak konumlandırıyor. Utility token’ler, kripto alanı içinde başka bir grup olarak bulunur. Her biri daha büyük bir projede rol oynar ve belirli bir hizmete erişmek için ekosistem içinde bulunur.
İtibari paralar, fiat’lar veya Stablecoin’ler, değerlerini altın gibi çeşitli ulusal para birimlerine veya varlıklara sabitler. Çoğu zaman ABD doları ile bire bir sabitlenmiş olan stablecoin’ler, kullanıcılara ulusal bir para birimiyle aynı değerdeki bir kripto varlığı alma veya satma imkânı sunar ve ulusal para biriminin ekosistem içinde kripto benzeri bir tarzda işlem görüp depolanmasını sağlar.
Takas edilemez token’lar veya NFT’ler, başka bir kripto para türüdür. NFT’lerin tipik olarak her biri değer ve benzerlik açısından eşsizdir, oysa diğer kripto paralar genellikle aynı türden bir diğeriyle takas edilebilir. Örneğin, çoğu durumda mantıklı olmasa da, genellikle 1 BTC karşılığında 1 BTC ticareti yapabilirsiniz. Dijital sanat eserleri, NFT türünün bir örneğidir.
Herhangi bir kripto varlıkla işlem yapmadan önce, kullanım amacınıza bağlı olarak varlığın türüne ve işlevine bakmak önemli olabilir. Tüm dijital varlıklar yatırım amacıyla oluşturulmamıştır.
Kripto para nasıl satın alınır?
Kriptoların benimseme hızı göz önüne alındığında, kripto para satın almanın birkaç yolu vardır. Kripto-yerel borsalar, alım ve satım için çok sayıda farklı dijital para sunar. En çok kullanılan platform olan PayPal, kullanıcıların belirli dijital varlıkları alıp satabilecekleri bir örnek platform görevi görür. Kripto ATM’leri de dünyanın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır.
Kripto varlıklar için ödeme söz konusu olduğunda platformlar; şirkete bağlı olarak banka havaleleri, kripto transferleri veya kredi kartları yoluyla kripto alım imkanları sunar. Kişiden kişiye kripto aktarmak da mümkündür. Bununla birlikte, herhangi bir platformda kripto satın alma ve satma durumu bölgeden bölgeye değişebilir.
Kripto paralar yasal mı?
Regülasyonlar, bu sektörün büyümesiyle dünya çapında devreye girmiştir. Yıllar geçtikçe, Amerika Birleşik Devletleri bu alandaki gözetimini giderek artırdı. Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, 2017 ve 2018 çılgınlığının ardından coin arzlarını — ICO’ları — sıkı baskı altına aldı. Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu ve diğer ABD kurumları da bu baskılara destekte bulundu.
Ek olarak, ABD dışındaki ülkelerde yapılan kripto regülasyonları, gelişen düzenleme yönergelerine bağlı olarak zaman içerisinde değişti. Örneğin Avrupa Birliği’nin 5. Kara Para Aklamayı Önleme Yönergesiyle, kripto alım satımının ve diğer işlemlerin bazı bölgelerde belirli yönergelere uymasını şart koştu.
Kripto, diğerler endüstrilere kıyasla nispeten yeni olduğu için, sektörün tüm alanları için gereksinimler açısından henüz yasal netlik mevcut değil. Bu netliğin ise bir kısmında varlık sınıflandırmasını yer almaktadır. Bitcoin ve Ethereum (ETH) meta olarak görülüyor, ancak diğer birçok kripto paranın sınıflandırılması belirsizliğini koruyor.
Kripto sektörünü etkileyen isimler
Birkaç isim kripto para sektörünü zaman içinde önemli ölçüde etkiledi. Nakamoto, Bitcoin’i piyasaya sürerek bu sektörü başlattı. Ethereum’u üretmesiyle tanınan Vitalik Buterin de kripto para hareketini önemli ölçüde etkiledi. Ethereum ile, ERC-20 token’ları adı verilen, ağ üzerine inşa edilmiş bir sürü token oluşturuldu. Birçok ICO, 2017 patlaması sırasında kuruluşlarını Ethereum üzerinden yaptı.
Jed McCaleb, Bitcoin ticaretine sıklıkla ev sahipliği yapan bir borsa olan Mt. Gox’un kurulmasının ardından, sektörün ilk günlerinde Bitcoin’in bilinirliğinin artmasına yardımcı oldu. Ancak, platform 2014'te dağıldığında kötü bir şöhrete sahip oldu.
Changpeng Zhao, en büyük kripto borsalarından biri haline gelen Binance’in kurucularından biri olarak kripto varlık kullanılabilirliğini artırdı. FTX dijital varlık alım satım platformunun ortak yaratıcısı Sam Bankman-Fried, sektörde bir başka önemli isim olarak hizmet veriyor ve yaptığı alım satımlar, DeFi’yi ve diğer alanları etkiliyor.
Cointelegraph’ın 2021 için kripto ve blockchain alanındaki ilk 100 kişisi arasında listelediği çok sayıda başka isim de sektöre damgasını vuranlar arasında.
Ay’a ve ötesine
Kripto paralar, son on yılda ışık hızında ilerleyerek uzun bir yol kat etti. Kriptolar çeşitli varlıklar ve çözümler aracılığıyla farklı şekillerde saklanabilir, aktarılabilir ve harcanabilirken; DeFi yeni borçlanma ve borç verme yollarının öncülüğünü yaptı.
Bazı ana akım şirketler, tedarik zinciri gibi çeşitli kullanımları değerlendirerek blok zinciri teknolojisinin kendisine de ilgi gösteriyor. Nakamoto’nun Bitcoin adlı küçük bir varlığın çalışmasını yayınladığı 2008'den bu yana görülen büyüme ve benimsenme göz önüne alındığında, kripto para biriminin ve onunla ilişkili teknolojinin geleceği parlak görünüyor.
Kaynakça: https://cointelegraph.com/bitcoin-for-beginners/what-is-cryptocurrency
